ไม่อยากเป็นคนหลงตัวเอง? ธรรมะง่ายๆ ช่วยได้ แค่ปรับมุมมอง ชีวิตก็เปลี่ยน

เคยรู้สึกแบบนี้ไหมครับ?… เวลาโพสต์อะไรลงโซเชียลมีเดียแล้วต้องคอยเช็กยอดไลก์ตลอดเวลา รู้สึกหงุดหงิดเมื่อมีคนไม่เห็นด้วยกับความคิดของเรา หรือรู้สึกว่าชีวิตของคนอื่นดีกว่าเราเสมอจนใจมันร้อนรุ่มไปหมด ความรู้สึกเหล่านี้อาจเป็นสัญญาณเตือนเบาๆ ว่าเรากำลังติดอยู่ในกับดักของ "การหลงตัวเอง" โดยไม่รู้ตัว

การหลงตัวเองในที่นี้ ไม่ได้หมายความว่าเราเป็นคนไม่ดีหรือนิสัยไม่น่าคบนะครับ แต่มันคือสภาวะที่จิตใจของเราหมกมุ่นอยู่กับ "ตัวฉัน" และ "ของฉัน" มากเกินไป จนกลายเป็นศูนย์กลางของทุกสิ่ง สิ่งนี้ในทางธรรมะเรียกว่าการยึดมั่นใน "อัตตา" ซึ่งเป็นบ่อเกิดแห่งความทุกข์ ความเครียด และความวิตกกังวลในชีวิตประจำวันของคนทำงานและคนรุ่นใหม่อย่างเราๆ

ข่าวดีก็คือ เราสามารถคลายปมนี้ได้ด้วยหลักธรรมะภาคปฏิบัติที่ไม่ต้องรอเข้าวัด ไม่ต้องใช้ศัพท์เทคนิคซับซ้อน แต่สามารถนำไปปรับใช้ได้ทันทีระหว่างเดินทางไปทำงาน หรือแม้กระทั่งตอนนั่งจิบกาแฟอยู่หน้าคอมพิวเตอร์

ขั้นแรก: รู้ทันความคิด ‘ฉัน’ ‘ของฉัน’ ด้วย ‘สติ’

สิ่งแรกที่ทรงพลังที่สุดคือการมี "สติ" หรือการ "รู้ทัน" ความคิดของตัวเอง ลองจินตนาการว่าคุณเป็นผู้สังเกตการณ์ที่นั่งมองความคิดของตัวเองไหลผ่านไปเหมือนก้อนเมฆบนท้องฟ้า โดยไม่ตัดสินว่ามันดีหรือไม่ดี

Actionable Tip: ครั้งต่อไปที่คุณรู้สึกหงุดหงิดเพราะเพื่อนร่วมงานได้รับคำชมแทนที่จะเป็นคุณ หรือรู้สึกน้อยใจที่โพสต์ของคุณไม่ปังเท่าของคนอื่น ให้ลองหยุดสักครู่ หายใจเข้าลึกๆ แล้วยอมรับกับตัวเองเบาๆ ในใจว่า "อ้อ… ตอนนี้กำลังเกิดความคิดว่า ‘ฉัน’ ควรจะได้รับสิ่งนั้น" หรือ "นี่คือความรู้สึกน้อยใจ ‘ของฉัน’"

การทำแบบนี้ไม่ใช่การตอกย้ำ แต่เป็นการสร้างระยะห่างระหว่าง "ตัวคุณ" กับ "ความคิดนั้น" เมื่อคุณเห็นมันอย่างที่มันเป็น คุณจะพบว่าอำนาจของมันที่เคยควบคุมอารมณ์ของคุณจะลดลงอย่างน่าอัศจรรย์ การฝึกรู้ทันความคิดบ่อยๆ จะทำให้คุณไม่ไหลไปตามอารมณ์ที่เกิดจากการปกป้อง "ตัวตน" ของคุณได้ง่ายๆ

ขั้นที่สอง: สลายความยึดมั่นด้วย ‘เมตตา’

หลายครั้งที่การหลงตัวเองเกิดจากความรู้สึกไม่มั่นคงภายใน เราจึงโหยหาการยอมรับจากภายนอกเพื่อมาเติมเต็ม การฝึก "เมตตา" หรือความรักความปรารถนาดีอย่างไม่มีเงื่อนไข คือเครื่องมือที่ยอดเยี่ยมในการสร้างความรู้สึกดีกับตัวเองจากภายในและลดการเปรียบเทียบกับผู้อื่น

Actionable Tip: ลองหาเวลาเงียบๆ วันละ 5 นาที (อาจจะเป็นช่วงก่อนนอนหรือตอนตื่นนอน) แล้วลองแผ่เมตตาให้ตัวเองก่อน พูดในใจช้าๆ ว่า "ขอให้ตัวฉันมีความสุข ปราศจากความทุกข์ ปราศจากความโกรธและความเกลียดชัง" เมื่อรู้สึกดีกับตัวเองแล้ว ให้เริ่มแผ่ความรู้สึกนั้นออกไปให้คนอื่น "ขอให้เพื่อนร่วมงานของฉันมีความสุข… ขอให้ทุกคนที่ฉันรู้จักและไม่รู้จักมีความสุข…"

เมื่อคุณปรารถนาดีให้ผู้อื่นอย่างจริงใจ ความคิดที่จะเปรียบเทียบหรือแข่งขันชิงดีชิงเด่นจะลดน้อยลงโดยอัตโนมัติ เพราะจิตใจของคุณเปลี่ยนจากโหมด "ฉันต้องดีกว่า" ไปเป็นโหมด "เรามามีความสุขไปด้วยกันเถอะ" ซึ่งเป็นภาวะที่เบาสบายและสร้างสรรค์กว่ามาก

ขั้นที่สาม: มองทุกอย่างตามจริงด้วย ‘ไตรลักษณ์’ ฉบับย่อยง่าย

หัวใจสำคัญของการปล่อยวางอัตตา คือการเข้าใจความจริงของธรรมชาติ หรือ "ไตรลักษณ์" ซึ่งประกอบด้วย อนิจจัง (ไม่เที่ยง), ทุกขัง (เป็นทุกข์), และอนัตตา (ไม่ใช่ตัวตน) ฟังดูอาจจะลึกซึ้ง แต่เรานำมาใช้กับชีวิตประจำวันได้ง่ายๆ ครับ

• อนิจจัง (ความไม่เที่ยง): คำชมที่คุณได้รับวันนี้ พรุ่งนี้ก็อาจจะจางหายไป ตำแหน่งหน้าที่การงานก็ไม่คงอยู่ตลอดไป ยอดไลก์ก็เป็นเพียงตัวเลขที่ผ่านมาแล้วก็ผ่านไป การตระหนักว่าทุกสิ่งไม่จีรังยั่งยืน จะช่วยให้เราไม่ยึดติดกับมันมากจนเกินไป เมื่อได้มาก็ไม่ดีใจจนหลงระเริง เมื่อเสียไปก็ไม่ทุกข์จนเกินพอดี
• อนัตตา (ความไม่ใช่ตัวตน): นี่คือจุดเปลี่ยนที่สำคัญที่สุด "ตัวตน" ที่เราพยายามปกป้องและยึดมั่นนั้น จริงๆ แล้วไม่มีอยู่จริงแบบถาวร มันเป็นเพียงการรวมตัวกันของร่างกาย ความคิด ความรู้สึก ความจำ ซึ่งเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา เมื่อมีคนวิจารณ์ "งานของเรา" เขาไม่ได้กำลังโจมตี "ตัวตนทั้งหมดของเรา" เขาแค่วิจารณ์ผลงานชิ้นหนึ่งซึ่งเป็นสิ่งชั่วคราว เมื่อเข้าใจเช่นนี้ เราจะเปิดใจรับฟังคำติชมได้มากขึ้นโดยไม่รู้สึกว่าถูกคุกคาม

การฝึกฝนเพื่อคลายจากการหลงตัวเองไม่ใช่การกดหรือทำลายตัวตน แต่เป็นการทำความเข้าใจและปล่อยวางความยึดมั่นที่ทำให้เราเป็นทุกข์ มันคือการเดินทางที่ต้องอาศัยความสม่ำเสมอ ไม่จำเป็นต้องสมบูรณ์แบบตั้งแต่วันแรก แค่เริ่มต้นสังเกตความคิดของตัวเองบ่อยขึ้น เจริญเมตตาให้ตัวเองและคนรอบข้างวันละนิด และเตือนตัวเองถึงความไม่เที่ยงของสิ่งต่างๆ อยู่เสมอ แค่นี้ชีวิตของคุณก็จะเริ่มเบาขึ้น สบายขึ้น และมีความสุขอย่างแท้จริงจากภายในได้อย่างแน่นอนครับ